Chrzan pospolity to bylina z rodziny Krzyżowych, spotyka się ją głównie w Europie i Azji. Początki uprawy tej rośliny nie są do końca znane. Źródła mówią, że chrzan był uprawiany już na początku IX wieku przez Słowian na terenach europejskiego ZSRR. W XIII wieku dotarł do Dani i Niemiec a w późniejszym czasie do Anglii oraz Ameryki Północnej i Azji.
W Polsce rośnie na polach w warunkach naturalnych i w przydomowych ogródkach. Często jest uprawiany do celów spożywczych, ale służy też jako przyprawa stosowana głownie w dietach. Dawniej wykorzystywany był jako roślina lecznicza (w niektórych krajach takich jak Holandia i Francja chrzan oficjalnie uznany jest za lekarstwo) a teraz stosowany jako także jako dodatek do potraw.
Chrzan wytwarza pod ziemią grube, rozgałęzione korzenie koloru białego. Łodygi sięgają do 50cm wysokości. Dolna partia liści jest duża, ma kształt jajowaty i długoogonkowy; liście łodygowe mniejsze, również przyjmują kształt jajowaty, ale ich pozycja jest siedząca. Kwiaty białe, zebrane w gęste kępy. Chrzan nie lubi miejsc mocno nasłonecznionych, odpowiednie dla niego warunki to miejsca lekko zacienione z glebą próchniczą, piaszczysto-gliniastą bądź piaszczystą, lekko wilgotną. Chrzan nie wydaje nasion kiełkujących, rozmnaża się wegetatywnie.
Roztarty, świeży korzeń chrzanu służy jako ostra przyprawa do mięs i do ciężkostrawnych potraw, a także do sosów. Ułatwia przyswajanie pokarmów, poprawia przemianę materii oraz pobudza wydzielanie soków trawiennych. W lecznictwie chrzan jest wykorzystywany do rożnego rodzaju syropów, ma działanie wykrztuśne i odkażające górne drogi oddechowe, jest także stosowany pomocniczo w zapaleniu oskrzeli. Ze względu na dużą zawartość Witaminy C chrzan przyczynia się do utrzymywania odporności organizmu, a także ma znaczenie ogólnoustrojowe. Okłady z chrzanu są pomocnym zabiegiem w leczeniu stawów i mięśni. Świeży korzeń chrzanu ma działanie przeciwreumatyczne i bakteriobójcze. Stosowany doustnie wzmaga wydzielanie soków trawiennych co może mieć działanie drażniące na żołądek.
Poza tym, chrzan ma w sobie bardzo dużo innych witamin i minerałów, znajdziemy w nim: jeszcze witaminę A i witaminę E, a także witaminy z grupy B. Ponadto zawiera minerały takie jak magnez, żelazo, sód, potas oraz wapń.
Zawartość witamin i minerałów w 100 gramach chrzanu pospolitego
| Sód | 7 mg |
| Potas | 740 mg |
| Wapń | 78 mg |
| Fosfor | 120 mg |
| Żelazo | 1,2 mg |
| Magnez | 43 mg |
| Witamina A | 3 µg |
| Beta-karoten | 20 µg |
| Tiamina (witamina B1) | 0,140 mg |
| Ryboflawina (witamina B2) | 0,11 mg |
| Niacyna (witamina B#) | 0,60 mg |
| Witamina C | 114 mg |
| Witamina E | 0,0 mg |
W kuchni, jak już wcześniej wspomniano, korzeni chrzanu używa się do przyprawiania mięs, ryb, buraków czerwonych i ćwikłowych, ogórków kiszonych oraz białego sera. Wykorzystywany do wyrabiania niektórych rodzajów musztard, kremów i majonezów. Z utartych korzeni robi się sos chrzanowy, albo dodaje do danej potrawy, żeby nadać jej ostrości.
Młode liście można dodawać do sałatek lub kanapek.
Zgodnie z tradycją obchodów świąt wielkanocnych w niektórych krajach katolickich tarty chrzan wkłada się do koszyka ze święconką na pamiątkę tego, że Jezus przed śmiercią był pojony octem a w niektórych regionach w Polsce wszyscy domownicy jedli cały korzeń chrzanu przed rozpoczęciem śniadania wielkanocnego.
Kilka przykładów jak wykorzystać chrzan:
- zupa chrzanowa
- do kiszonek
- jako marynata
- jako sos do wędlin i mięs na zimno
Ciekawostki :
- jeśli lubicie bardziej wyrazisty smak od naszego chrzanu pospolitego to zachęcam do sięgnięcia po japoński odpowiednik Wasabi.
- chrzan jest silnym naturalnym antybiotykiem, tak jak cebula i czosnek, ma jedną przewagę nad nimi
- pomimo bardzo intensywnego aromatu, nie pozostawia przykrego zapachu.